Κατανοώντας το Γλαύκωμα

Γλαύκωμα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Είναι ένα σύνολο καταστάσεων του οφθαλμού στις οποίες έχουμε βλάβη του οπτικού νεύρου, το οποίο είναι το ‘καλώδιο’ που μεταφέρει τις εικόνες από τον αμφιβληστροειδή (φιλμ του ματιού) στον εγκέφαλο. Κυριότερος, αλλά όχι μοναδικός,  παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη γλαυκώματος είναι η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ).

Τι ρυθμίζει την πίεση στο μάτι;

Ένα στρώμα κυττάρων πίσω από την ίριδα, παράγει ένα υγρό που ονομάζεται υδατοειδές. Το υγρό περνάει από την κόρη  για να φύγει από το μάτι από μικρά κανάλια διαφυγής. Αυτά βρίσκονται στη γωνία μεταξύ του μπροστινού μέρους του ματιού (του κερατοειδή) και της ίριδας και επιστρέφουν το υγρό στην κυκλοφορία.Φυσιολογικά το υγρό που παράγεται εξισοροπείται από αυτό που φεύγει.  Αν παράγεται περισσότερο ή φεύγει λιγότερο τότε η πίεση ανεβαίνει.

Γιατί η ανεβασμένη πίεση του ματιού μπορεί να είναι σοβαρή;

Γιατί μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο οπτικό νεύρο. Το πόσο βλάβη υπάρχει καθορίζεται από πόσο είναι η πίεση και για πόσο διάστημα και αν υπάρχει φτωχή παροχή αίματος ή άλλη αδυναμία του οπτικού νεύρου. Μια πραγματικά υψηλή πίεση θα καταστρέψει το οπτικό νεύρο πολύ γρήγορα. Χαμηλότερα επίπεδα πίεσης θα προκαλέσουν ζημιά πιο αργά και θα οδηγήσουν σε προοδευτική απώλεια όρασης αν δεν αντιμετωπιστούν.

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι γλαυκώματος;

Ναι υπάρχουν τέσσερεις κύριοι τύποι.
Ο πιο συχνός είναι το χρόνιο γλαύκωμα στο οποίοτο υδατοειδές υγρό μπορεί να φτάσει στα κανάλια διαφυγής (ανοιχτή γωνία), τα οποία αποφράσονται αργά με τα χρόνια. Η πίεση στο μάτι ανεβαίνει πολύ αργά και δεν υπάρχει πόνος για να δείξει το πρόβλημα, αλλά το οπτικό πεδίο προοδευτικά επιδεινώνεται.
Το οξύ γλαύκωμα είναι πολύ πιο σπάνιο στο δυτικό κόσμο. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει μια απότομη και πλήρης απόφραξη στη ροή του υδατοειδούς υγρού στο μάτι. Αυτό συμβαίνει γιατί μια στενή γωνία κλείνει εμποδίζοντας το υγρό να φτάσει στα κανάλια διαφυγής. Αυτό είναι επώδυνο και θα προκαλέσει μόνιμη βλάβη της όρασης αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.
Υπάρχουν άλλοι δύο κύριοι τύποι γλαυκώματος. Όταν η άνοδος της πίεσης προκαλείται από άλλη οφθαλμική νόσο τότε ονομάζεται δευτεροπαθές γλαύκωμα. Υπάρχει επίσης μια σπάνια αλλά σοβαρή κατάσταση στα μωρά που ονομάζεται συγγενές γλαύκωμα.
Πόσο συχνό είναι το γλαύκωμα;

Κάποια ορφή γλαυκώματος υπάρχει σε περίπου 2% του πληθυσμού πάνω από τα 40 και αυτό αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας.

Έχουν κάποιοι άνθρωποι αυξημένο κίνδυνο για χρόνιο γλαύκωμα;

Ναι. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο.
Ηλικία. Το χρόνιο γλαύκωμα γίνεται συχνότερο με την πάροδο της ηλικίας. Είναι σπάνιο κάτω από την ηλικία των 40 αλλά προσβάλλει το 1% των ανθρώπων πάνω από αυτή την ηλικία και το 5% πάνω από τα 65.
Φυλή. Άνθρωποι αφρικανικής προέλευσης έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο και πιο πρώιμη έναρξη με μεγαλύτερη βαρύτητα.
Οικογενειακό ιστορικό. Αν υπάρχει στενός συγγενής με χρόνιο γλαύκωμα τότε πρέπει να γίνεται οφθαλμολογικός έλεγχος σε τακτά διαστήματα και ιδιαίτερα σε ετήσια βάση μετά τα 40.
Μυωπία. Το χρόνιο γλαύκωμα είναι πιο συχνό σε άτομα με υψηλή μυωπία.
Διαβήτης. Πιστεύεται οτι αυξάνει τον κίνδυνο της νόσου.

Γιατί το χρόνιο γλαύκωμα αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την όραση;

Ο κίνδυνος με το χρόνιο γλαύκωμα είναι οτι το μάτι φαίνεται τελείως φυσιολογικό, δεν υπάρχει πόνος και η όραση μοιάζει αμετάβλητη ενώ καταστρέφεται. Μερικοί άνθρωποι αναζητούν βοήθεια γιατί παρατηρούν οτι η όρασή τους είναι χειρότερη στο ένα μάτι από οτι στο άλλο.
Η πρώτη απώλεια στο οπτικό πεδίο είναι συνήθως σε σχήμα τόξου λίγο πάνω ή κάτω από το κέντρο όταν κοιτάμε ‘ευθεία μπροστά’. Αυτή η κενή περιοχή, αν το γλαύκωμα παραμείνει αθεράπευτο, θα επεκταθεί τόσο προς τα έξω όσο και προς τα μέσα. Η κεντρική όραση προσβάλλεται τελευταία και στα τελικά στάδια είναι σαν να βλέπεις μέσα από σωλήνα, η λεγόμενη ‘σωληνοειδής όραση’, έως ότου τελικά χαθεί και αυτή.

Πώς διαγιγνώσκεται το χρόνιο γλαύκωμα;

Με την οφθαλμολογική εξέταση που περιλαμβάνει τη μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, την εξέταση του οπτικού νεύρου με βυθοσκόπηση και τα οπτικά πεδία.

Πώς θεραπεύεται το χρόνιο γλαύκωμα;

Η κύρια θεραπεία είναι η μείωση της πίεσης στο μάτι. Αρχικά αυτό συνήθως γίνεται με σταγόνες που είτε μειώνουν την παραγωγή είτε αυξάνουν την εκροή του υδατοειδούς υγρού. Αν αυτές δεν αποδώσουν τότε υπάρχουν οι εναλλακτικές του laser ή της χειρουργικής επέμβασης που ονομάζεται τραμπεκουλεκτομή.

Υπάρχει θεραπεία για τη βλάβη που έχει ήδη γίνει;

Δυστυχώς τα νεύρα δεν αναγεννόνται, αλλά με την πρώιμη διάγνωση παρακολούθηση και θεραπεία η ζημιά μπορεί να παραμείνει ελάχιστη δίχως να επηρεάσει την καθημερινότητα.

Τι είναι το οξύ γλαύκωμα;

Στο οξύ γλαύκωμα η πίεση στο μάτι ανεβαίνει απότομα. Αυτό γίνεται διότι η περιφέρεια της ίριδας και ο κερατοειδής έρχονται σε επαφή και το υδατοειδές δεν φτάνει στα κανάλια διαφυγήςστη μεταξύ τους γωνία. Μερικές φορές ονομάζεται γλαύκωμα κλειστής γωνίας.

Ποιά είναι τα συμπτώματα του οξέως γλαυκώματος;

Η απότομη αύξηση της πίεσης είναι επώδυνη. Το μάτι γίνεται κόκκινο και η όραση μειώνεται. Μπόρεί επίσης να υπάρχει ναυτία και εμετός. Στα αρχικά στάδια φαίνονται χρωματιστοί δακτύλιοι γύρω από τα λευκά φώτα.

Είναι το οξύ γλαύκωμα πάντοτε βαρύ;

Μερικές φορές οι ασθενείς παθαίνουν πολλές ήπιες κρίσεις τις απογευμετινές ώρες. Η όραση μπορεί να είναι θολή με χρωματιστούς δακτυλίους γύρω απότα φώτα  και δυσφορία στο μάτι. Αυτά τα συμπτώματα χρήζουν οφθαλμολογικού ελέγχου χωρίς καθυστέρηση.

Ποιά είναι η θεραπεία;

Αν πάθετε οξεία κρίση τότε χρείαζεται άμεση αντιμετώπιση στο νοσοκομείο με σταγόνες και χάπια.
Αν αντιμετωπιστεί γρήγορα θα υποχωρήσει σε λίγες ώρες.Μόλις η φλεγονή και η πίεση υποχωρήσουν θα χρειαστεί να γίνει μια μικρή τρύπα στην ίριδα και των δύο ματιών, για αποφυγή υποτροπής στο πάσχων και προληπτικά στο υγιές, που συνήθως γίνεται με laser.

Μπορεί το οξύ γλαύκωμα να θεραπευτεί;

Ναι, αν αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά συνήθως υπάρχει πλήρης και μόνιμη επάνοδος της όρασης. Μερικοί ασθενείς μπορεί να χρειαστούν θεραπεία σαν χρόνιο γλαύκωμα μετά την οξεία κρίση.

Θα μπορώ να οδηγήσω;

Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να οδηγήσουν αν η απώλεια του οπτικού πεδίου δεν είναι προχωρημένη.